Lễ cúng rào bon trồng cây của người M’nông ở xã Nâm Nung

Đây là một trong những nghi lễ tiêu biểu của người M’nông Preh được tổ chức 3-5 năm một lần với sự tham gia của nhiều bon làng trên địa bàn nhằm cảm tạ trời đất ban cho mưa thuận gió hòa, cây Blang đã bảo vệ che chở dân làng vượt qua bao gian khó của cuộc sống.

Do đây là một lễ cúng khá quan trọng nên tất cả các nghi thức đều diễn ra theo đúng truyền thống như nghi lễ xin phép, nghi lễ dựng cây nêu, nghi lễ trồng cây Blang. Trước khi lễ cúng diễn ra, già làng và người uy tín tập hợp bà con để bàn bạc, thống nhất ngày tổ chức lễ và địa điểm trồng cây Blang, đồng thời phân công nhiệm vụ cho mọi người trong bon. Thanh niên thì vào rừng chọn những cây lồ ô thật đẹp để dựng cây nêu; chị em thì lo ủ rượu cần, nấu cơm, tập múa hát…

Vào ngày chính lễ, các nghi thức của Lễ cúng rào bon diễn ra khá trang trọng. Lễ vật cúng gồm 1 ché rượu cần đặt cạnh cây Blang, 1 ché rượu cần, 1 chén cơm trắng, 3 quả cà, gạo, nghệ, ớt xanh, đèn sáp ong, than quấn bông gòn…Tất cả các lễ vật đều được đựng trên tàu lá chuối, riêng cà đắng, ớt xanh đặt trên một cái lá khác.

Đến giờ hành lễ, vị chủ lễ đến bên ché rượu cần lấy một ống rượu nước đầu đổ một ít vào cây nêu, bàn thờ, cây Blang; đồng thời ngậm một ít rượu phun lên đồ cúng. Lúc này, bà con tham dự lễ đều nắm tay thầy cúng vịn vào cây Blang và tiến hành trồng.

Trong âm thanh của tiếng nung, nhịp chiêng, thầy cúng bắt đầu khấn: “Hỡi các thần, các Yàng ngày hôm nay tại nơi này chúng con xin các thần linh về chứng giám làm Lễ cúng rào bon trồng cây tại hang động núi lửa Chư Păh. Chúng con trồng cây Blang nay xin cho các thần linh hãy chăm sóc cho cây tươi tốt. Chúng con cũng xin các Yàng chăm sóc cuộc sống của dân làng được mạnh khỏe, không ốm đau bệnh tật, không mắc các tệ nạn xã hội. Tại nơi này, chúng con làm lễ xin được gọi các thần linh thiêng về đây uống rượu cần, ăn thịt heo với bon làng. Đây là vật lễ tế cúng của chúng con ơ Yàng...”.

Cuối cùng, vị chủ lễ mời bà con, quan khách cùng nhau chung vui bên ché rượu cần, thưởng thức cơm lam, thịt nướng và phần hội được bắt đầu khi lửa trại bùng lên. Bà con mời khách uống rượu cần, nếm những món đặc sản từ rừng từ rẫy và giao lưu văn hóa văn nghệ. Đồng bào M’nông đánh chiêng, múa xoan, thổi sáo, thổi M’buốt; đồng bào Thái ở xã Nam Xuân mang khua luống, hát dân ca của dân tộc mình đến giao lưu, chung vui. Cứ thế, già, trẻ, gái, trai hòa vào điệu nhạc, lời ca đến tận đêm khuya.

Trong niềm hân hoan, già làng Y Tiêng ở bon Ja Ráh cho biết: “Bà con rất vui mừng khi được chính quyền các cấp tạo điều kiện để tổ chức Lễ cúng rào bon trồng cây. Đây là dịp để thế hệ  người già như chúng tôi kể cho con cháu nghe ý nghĩa của việc tổ chức buổi lễ và răn dạy con cháu cùng nhau gìn giữ nét đẹp của dân tộc mình”.

Bà Lang Thị Huyến ở xã Nam Xuân cũng cho hay: “Khi nghe xã Nâm Nung tổ chức Lễ cúng rào bon trồng cây, tôi cũng như nhiều chị em trong xóm sắp sếp thời gian đến tham dự, cùng chung vui. Đây là dịp để chúng tôi tìm hiểu bản sắc văn hóa của đồng bào M’nông cũng như thắt chặt tình đoàn kết các dân tộc”.

Theo các người già, trong tâm thức của người M’nông Preh, cây Blang được trồng trong Lễ cúng rào bon trồng cây là biểu tượng cho sức mạnh của cộng đồng trước mọi khó khăn thử thách của cuộc sống. Cây Blang được đồng bào gửi gắm, tôn thờ bởi vai trò nổi bật của nó, hàm chứa nhiều giá trị của cuộc sống, cả vật chất lẫn tinh thần./.