Về miền Cố đô và thưởng thức tinh hoa ẩm thực xứ Huế

Cố đô Huế - xứ sở mộng mơ với phong cảnh hữu tình và bề dày văn hoá 

Huế - mảnh đất của vẻ đẹp nên thơ 

Du khách đã từng một lần đặt chân tới Huế đều không thể quên cảnh sắc say lòng người: đây sông Hương thơ mộng, kia núi Ngự Bình nên thơ, đây vườn quốc gia Bạch Mã kỳ vĩ, kia vịnh Lăng Cô xanh trong… Từ núi rừng đến sông ngòi, từ biển khơi tới đồng bằng, từ những ngọn đồi tới những đầm phá, Huế “chiêu đãi” đôi mắt ta bằng nhiều cảnh quan kỳ thú.  

Không chỉ có thiên nhiên Huế quyến rũ, mà nền văn hoá Huế cũng vô cùng đặc sắc và cuốn hút những tín đồ yêu thích trải nghiệm, khám phá. Từng là kinh đô nước Việt thời nhà Nguyễn, Huế có một bề dày lịch sử lâu đời, là miền đất tinh hoa hội tụ với biết bao điều để khám phá. Từ Đại Nội cổ kính đến những kiến trúc mang đậm tính biểu tượng văn hóa Việt, không gian Huế mở ra cho du khách những thước phim quay ngược lại lịch sử với những xúc cảm đầy hoài niệm. 

Sự trù phú của thiên nhiên và sự giàu có của lịch sử văn hóa đã kết tinh nên một nền ẩm thực Huế hết sức đa dạng, gói trọn hương vị tinh túy của đất trời và sự nồng hậu, chân thành của con người xứ Huế. Từ những món ẩm thực cung đình cầu kỳ, tinh tế như một tác phẩm nghệ thuật, đến những món ăn dân gian mộc mạc, dù là loại hình nào ẩm thực xứ Huế cũng đáp ứng các yêu cầu chế biến công phu, trình bày đẹp mắt và mang sự hài hòa trong hương vị. 

Cố đô Huế còn được ví như kho tàng ẩm thực phong phú nhất Việt Nam với hơn 1.300 món ăn từng được thống kê. Dù là mùa khô nắng ấm hay những ngày mưa rả rích lãng mạn, vào mùa nào Huế cũng mang vẻ đẹp quyến rũ, nhất là với những du khách đang tìm kiếm bầu không khí êm đềm, dịu dàng để thư giãn hay những du khách yêu thích tìm hiểu văn hoá ẩm thực địa phương, khám phá lăng tẩm, đền đài cùng những lễ hội độc đáo của xứ Huế. 

Nghệ thuật sống ẩn chứa trong ẩm thực xứ Huế

Không còn đơn giản là những món ăn thức uống hàng ngày, ẩm thực xứ Huế đã được người dân nơi đây nâng tầm thành một nghệ thuật. Nghệ thuật ẩm thực Huế hòa quyện với tính cách con người đất Cố đô, và khi nhắc tới ẩm thực Huế, người ta thường nghĩ ngay tới hai chữ: cầu kỳ. 

Người Huế cầu kỳ trong cách chế biến món ăn, bởi Huế từng có mấy thế kỷ là trung tâm xứ Đàng Trong của các chúa Nguyễn, đến thế kỷ 19 là kinh đô nước Việt, nơi ở của tầng lớp vua chúa, quý tộc. Người dân Cố đô cầu kỳ trong cách bài trí món ăn, bởi họ tin rằng món ăn không chỉ cần ngon, mà còn cần đẹp, cần thơm, và người thưởng thức sẽ dùng tất cả các giác quan để tận hưởng món ăn ấy. Ví như một đĩa nem công - món ăn đứng đầu bát trân (8 món ăn dâng lên vua chúa) - thực sự là biểu tượng của sự thanh nhã. Để làm được món ăn này, người nghệ nhân phải tỉ mỉ làm nên đầu chim phượng từ củ cải, cà rốt, rồi lại tạo nên thân chim công từ những cây nem. Đây quả thật là một kiệt tác ẩm thực công phu mà bất cứ ai chiêm ngưỡng đều phải trầm trồ thán phục!

Mà đâu chỉ những món ăn tiến vua mới đẹp đến nao lòng, ngay cả một đĩa rau sống của người Huế cũng phải hài hoà về màu sắc, với khế vàng hình ngôi sao, cà chua đỏ rực như mặt trời, những lát vả thái hình vầng trăng khuyết. Người Huế còn kỹ tính trong cả những điều nhỏ nhặt nhất như dụng cụ ăn uống. Với họ, mỗi món ăn lại phải có cách ăn thích hợp: ăn cơm hến thì phải dùng tô đất, ăn chè hạt sen hay chè đậu ngự thì nhất quyết phải dùng chén sứ. 

Một buổi sáng thức dậy ở Huế, du khách thường tìm đến những quán bún bò Huế, món ăn từng được đầu bếp tài hoa Anthony Bourdain công nhận là một trong những món ăn ngon nhất thế giới. Bát bún bò tưởng giản dị mà đòi hỏi sự khéo léo và chăm chút vô cùng của người nấu bếp, chăm chút đến mức không phải mùa nào cũng nêm nếm như nhau, mà phải biết lựa khi mùa hè thì muối nhạt, mùa đông thì muối mặn hơn để trung hòa giữa thời tiết và hương vị món ăn, mang đến trải nghiệm ẩm thực trọn vẹn cho thực khách.

Đến bữa chính, du khách có thể dừng chân ở một tiệm cơm hến, món ăn với tuổi đời hơn 200 năm và từng được nhà Nguyễn đưa vào danh sách các món ăn cung đình. Cơm hến được làm từ những nguyên liệu dân dã nhưng công đoạn chế biến lại rất mực cầu kỳ. Người đầu bếp đầu tiên phải đi bắt hến ở cồn Hến trên sông Hương, và để ý từng nguyên liệu tỉ mỉ như ruốc thơm, rau sống, môn bạc hà, bắp chuối xắt mỏng, rau má, khế, rau thơm thái nhỏ và cơm nguội. Tô cơm Huế đúng vị phải cay trào nước mắt, vì người Huế thích ăn cay, do vào mùa mưa thời tiết Huế giá rét với những cơn mưa bất tận như trong câu thơ của Tố Hữu: “Nỗi niềm chi lắm Huế ơi/ Mà mưa xối xả trắng trời Thừa Thiên?”

Và khi đêm buông, du khách tới Huế không nên bỏ lỡ trải nghiệm thưởng thức một món ăn có tên lạ kỳ: cơm âm phủ. Cơm âm phủ bắt nguồn từ việc quán cơm thường mở vào lúc 0h, phục vụ các món bình dân cho người dân xứ Huế. Cơm âm phủ là sự kết hợp hài hòa của những thức ngon quen thuộc trong ẩm thực Huế như thịt ram, giò lụa, nem chua, tôm, trứng tráng, rau thơm, dưa món… cùng cơm trắng và nước mắm tỏi ớt chua cay. Món ăn trở nên đặc sắc và nổi tiếng bởi bàn tay khéo léo của người chế biến. Thịt ướp nướng trên than củi phải đảm bảo xém thơm bên ngoài nhưng mọng nước bên trong, tôm tươi được nêm đậm đà, trứng vịt béo ngậy tráng mỏng tang, cơm đơm vào bát không được nén. Đặc biệt, cái tài của người nấu còn được thể hiện qua nêm nếm vừa vặn, thái chỉ vừa ăn kết hợp cùng rau thịt đủ màu, đủ vị xếp tỏa xung quanh sao cho ngon mắt. Thực khách có thể chế biến món ăn này ngay tại nhà và sẽ càng ấn tượng hơn khi được nêm nếm bằng nước tương - hạt nêm - dầu hào MAGGI. 

Ăn mặn xong, bữa ăn Huế vẫn chưa kết thúc, mà còn phải có một đoạn “vĩ thanh” với chè. Trong đó, món chè hấp dẫn và lạ miệng  hơn cả hẳn là chè bột lọc heo quay, một thức chè kết hợp hai nguyên liệu dường như không chút liên quan: chè và heo quay. Xưa kia, đây là một trong những món tiến cung với công thức bí truyền của dòng họ Công Tằng Tôn Nữ. Nhưng ngày nay, bất cứ ai cũng có thể thưởng thức món chè độc đáo với hương vị được hòa giữa mặn và ngọt, giữa vị dai của lớp vỏ bằng bột lọc và vị béo ngậy lan tỏa từ miếng thịt heo quay của phần nhân. Mỗi quán chè ở Huế luôn có trên dưới 20 loại, ngoài món chè bột lọc bọc heo quay còn có chè bột lọc bọc dừa, bọc đậu phộng, xanh đánh, xanh hột, đậu ván đặc, ván nước, bông cau, đậu đỏ, đậu đen, đậu trắng, chè chuối, chè bưởi, đậu ngự, trái cây, chè khoai tía… 

Cố đô Huế còn gây thương nhớ với vô vàn các loại bánh, từ dân dã, giản dị đến cầu kỳ, công phu. Ghé thăm Huế, du khách còn có thể dễ dàng tìm thấy bất cứ ở đâu món bánh nậm - một đặc sản lâu đời được làm từ bột gạo tráng mỏng, gói trong lá dong, ăn cùng chả tôm và nước mắm cay ngọt. Hay thưởng thức bánh khoái Huế (còn gọi là bánh xèo) - món bánh giòn rụm với hương vị riêng biệt được đông đảo người dân và du khách phương xa ưa chuộng. 

Nhắc đến danh sách các món bánh Huế không thể không kể đến bánh bèo trứ danh. Món ăn dân dã này có mặt trong các dịp lễ, tết và cả trong bữa cơm hàng ngày, góp phần tạo nên nét đặc sắc trong văn hóa ẩm thực Cố đô. Bánh được đúc trong những chiếc chén nhỏ, ăn cùng tôm cháy, tóp mỡ, mỡ hành, hành phi và nước mắm ớt cay ngọt.

Đặc biệt, du khách không nên bỏ lỡ cơ hội thưởng thức hương vị nguyên bản của bánh bột lọc Huế. Món bánh này chinh phục mọi thực khách ngay từ cái nhìn đầu tiên với bột bánh trong suốt, dai sần sật, điểm xuyết bên trong là màu đỏ gạch của tôm cùng lát thịt ba chỉ thái nhỏ. Khi ăn, bánh bột lọc được chấm ngập trong nước mắm cay ngọt đặc trưng xứ Huế.  

Trải qua nhiều thế kỷ tích luỹ, ẩm thực Huế đã trở thành một phần di sản của vùng đất cố đô bên cạnh những công trình kiến trúc nguy nga và phong cảnh thiên nhiên đắm say lòng người. Hương vị Huế là một trong những ký ức đẹp đẽ nhất sẽ còn lại mãi trong tâm trí của bất cứ ai từng một lần tới Huế. 

Trung tâm Thông tin du lịch